Šetnju sjećanja na Dianu Budisavljević (djevojačkog prezimena Obekser) je 2021. godine pokrenula Srpska pravoslavna omladina Insbruk, uz podršku i učešće Srpske pravoslavne crkvene opštine Insbruk i srpske zajednice u Tirolu.
Polazna tačka šetnje bila je neposredno poslije Svete liturgije ispred pravoslavne crkve posvećene rođenju Svetog Jovana Krstitelja.
Vladimir Vlajić, jedan od osnivača Srpske pravoslavne omladine Insbruk i član Upravnog odbora Saveza Srba u Austriji, na njemačkom jeziku je svima objasnio da se šetnja sjećanja održava u avgustu, pošto je 20. avgusta 1978. godine dan upokojenja Diane Budisavljević.
Šetnja sjećanja nastavljena je od crkve prema Zapadnom gradskom groblju gdje je Diana Budisavljević sahranjena na porodičnom grobu porodice Obekser, prenosi Srna.
Tamo su Jovan Tomić, sekretar Srpske pravoslavne omladine Insbruk, i Vladimir Vlajić prislužili svijeće i položili cvijeće u znak zahvalnosti i vječnog pomena Diani Budisavljević i njenim pomagačima u ime svih učesnika šetnje.
Vladimir Vlajić, prvi pripadnik Austrijske službe sjećanja u Srbiji, ispričao je zatim najvažnije činjenice iz Dianine biografije i podsjetio na zalaganje Srpske pravoslavne omladine Insbruk, koja je od 2010. godine sprovela brojne inicijative i aktivnosti kako bi se očuvalo sjećanje na Dianu Budisavljević i njene pomagače.
“Šetnju sjećanja na Dianu Budisavljević i njene pomagače smo pokrenuli kako bismo svake godine u avgustu izrazili vječnu zahvalnost njoj i njenim podržavaocima, kao i da ostavimo još jedan trag aktivne i žive kulture sjećanja u našem gradu Insbruku i našoj pokrajini Tirol. Tako želimo da pokažemo koliko nam je važno živo sećanje na Dianu i njene pomagače, koliko je volimo i cijenimo”, rekao je Vlajić.
On je istakao da je Diana Budisavljević zajedno sa svojim pomagačima tokom Drugog svjetskog rata spasila između 7.500 i 12.000 srpske djece od genocida i dvoje hrvatske djece antifašista od političkog revanšizma u logorima smrti fašističkog ustaškog režima u tadašnjoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, saopšteno je iz Srpske pravoslavne crkvene opštine Insbruk.
“Tako želimo svake godine da održimo sjećanje na sve žrtve Drugog svjetskog rata, jer je Diana uspjela da spasi na hiljade srpske djece iz tih logora, ali je nad daleko više hiljada srpske, jevrejske i romske djece izvršen genocid i stradalo je bezbroj djece antifašista različitih nacionalnosti u tim logorima, samo zato što su bili drugog porijekla ili zato što su se njihovi roditelji suprotstavili ludilu nacista, ustaša i drugih fašističkih grupacija”, rekao Vlajić.
On je dodao da raduje i činjenica što je ove godine u šetnji sjećanja učestvovala i Sonja Feger Kalhšmid, poslanik u pokrajinskom parlamentu Tirola, koja je ovom prilikom u spontanom obraćanju izjavila da se u pravoslavnoj crkvi osjećala veoma prijatno i prihvaćeno, da je osjetila otvorenost i zajedništvo u srpskoj zajednici, kao i da joj je veoma drago što je bila dio ovogodišnje šetnje sjećanja na Dianu Budisavljević za koju kaže da svima treba da bude uzor humanosti u ovim izazovnim vremenima.
Diana Budisavljević rođena je 1891. godine kao Frida Olga Diana Obekser u Insbruku. Bila je kćerka tirolskog trgovca Maksa Obeksera i Ane Roze. NJen djed Mihael Obekser bio je osnivač vazdušne banje Igls nadomak Insbruka.
Mladost je provela u Insbruku, najviše u kući u kojoj je rođena, u Obekser-Hausu, u Ulici Marije Terezije, najpoznatijoj pješačkoj zoni u samom centru glavnog grada pokrajine Tirol.
Završila je osnovnu i srednju školu u Insbruku, gdje je radila obuku za medicinsku sestru na insbruškoj univerzitetskoj klinici gdje je upoznala ljekara na hirurškoj klinici Julija Budisavljevića /1882-1981/, Srbina porijeklom iz Hrvatske, za kojeg se udala 1917. godine.
Preselili su u Zagreb 1919. godine, gdje je njen muž radio kao profesor hirurgije na Medicinskom fakultetu.
Kada je 6. aprila 1941. godine nacistička NJemačka bez upozorenja bombardovala Beograd i napala Kraljevinu Jugoslaviju, došlo je do raspada kraljevine, čije su teritorije potom podijeljene među saveznicima Trećeg rajha.
Tako je na teritoriji današnje Hrvatske, BiH i jednom dijelu sjeverne Srbije uz pomoć nacista nastala Nezavisna Država Hrvatska pod fašističkim ustaškim režimom.
Ta vazalna država, po Hitlerovom “blagoslovu”, u djelo je sprovela agresivnu rasnu politiku prije svega protiv Srba, Jevreja i Roma.
Počeo je genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima. Jasenovac, koncentracioni logor smrti, postao je balkanski Aušvic, a ustaše nisu imale milosti ni prema djeci, ističe se u saopštenju.
Kada je Diana Budisavljević saznala da djeca masovno stradaju u koncentracionim logorima, nije se libila da nešto učini. Iako je porodica njenog muža takođe bila u opasnosti od ustaškog režima, organizovala je između 1941. i 1945. godine, zajedno sa mnogim saradnicima, među kojima su bili inženjeri Marko Vidaković i Đuro Vukosavljević, privatnu akciju spašavanja pod nazivom “Akcija Diana Budisavljević”.
Akcija je imala za cilj slanje pomoći u logore smrti, kao i oslobađanje i zbrinjavanje zatočene djece i žena, koji su bili pretežno srpskog porijekla. Uz pomoć transportnih lista i drugih dokumenata uspjela je sa svojim saradnicima da napravi kartoteku, koja je na kraju rata sadržala podatke oko 12.000 djece.
“Po završetku rata, kada je trebalo da preda djecu preživjelim porodicama, njena akcija je doživela najveći udarac kada su joj komunisti oduzeli kartoteku sa svim podacima”, podsjećaju iz Srpske pravoslavne crkvene opštine Insbruk.
Zajedno sa svojim mužem se 1972. godine vraća u Insbruk, gdje je do njene smrti 1978. godine živjela takođe u centru.
Danas ulice u Republici Srpskoj i Srbiji nose ima humanitarke Diana Budisavljević.
