Italijanska pokrajina Bolzano ponosi se spojem talijanskog i austrijskog mentaliteta, nasleđem burne prošlosti koja se u međuvremenu primirila, ali je bečka namera da stanovnicima koji govore nemački ponudi austrijsko državljanstvo probudila stare trzavice.
Diplomatska bitka između Rima i Beča već je započela: italijanska vlada nije dobro primila to predizborno obećanje austrijske vlade konzervativca Sebastiana Kurza.
Podržavši zahtev svog krajnje desnog saveznika FPOe-a, austrijski kancelar želi da ponudi dvojno državljanstvo stanovnicima te alpske regije koji govore nemački i ladino, lokalni jezik romanskog porekla.
Rim se protivi tom planu smatrajući da bi mogao da izazove podele među stanovništvom.
Vođe nacionalističke desnice u Austriji i Italiji, Heinz-Christian Strache i Matteo Salvini, vodili su tako sa suprotnih pozicija kampanje za nedeljne izbore za regionalni parlament pokrajine koja se na italijanskom zove Alto Adige, a na nemačkom Južni Tirol.
“Pa vi ste to napravili u Hrvatskoj”
I Strache i Salvini vole da ističu da se slažu u pogledu protivljenja imigraciji i europskom federalizmu, no kada je reč o Tirolu deli ih velik jaz.
“Ne možete deliti pasoše bez našeg pristanka”, rekao je italijanski ministar unutrašnjih poslova Salvini tokom nedavne posete Bolzanu, središtu pokrajine.
“Italijani su to, razumljivo, učinili za svoju manjinu u Hrvatskoj i sigurno će razumeti ako se to učini ovde”, odgovorio je dan kasnije austrijski vicekancelar Strache na predizbornom skupu u Bozenu, kako se Bolzano zove na nemačkom.
Grad Bolzano ima oko 100.000 stanovnika i smatra se uzorom kulturnog suživota. No takve govore prati s oprezom.
U ispitivanjima javnog mnijenja pred izbore u nedelju, “pitanje dvostrukog državljanstva sasvim je na dnu pitanja koja zabrinjavaju birače”, rekao je Arno Kompatscher, vođa Južnotirolske narodne stranke (SVP).
Njegova stranka, saveznik konzervativaca Sebastiana Kurza, u osetljivoj je poziciji u pogledu te bečke inicijative.
“SVP smatra da je potreban projekt koji ujedinjuje, a ne nacionalističko stajalište koje razdvaja”, rekao je.
Vrata Dolomita burne prošlosti
Bolzano, “vrata Dolomita” gde “dve duše … savršeno koegzistiraju”, ističe lokalna turistička kancelarija u svom reklamnom materijalu.
Ta idealizovana slika, čini se, ne zadovoljava Renea kojem je nemački maternji jezik.
“Nikada se nismo osećali kao Italijani. Drugi pasoš vratio bi nam kulturni identitet koji nam je nasilno oduzet pre sto godina”, rekao je Rene, penzioner koji nije želeo da se objavi njegovo prezime.
Iako pokrajina Bolzano danas uživa visok stepen autonomije u administrativnom, zakonodavnom i fiskalnom smislu u odnosu na Rim, povezivanje s Italijom nije prošlo bezbolno.
Regija, većinski nastanjena govornicima nemačkog, bila je austrougarska teritorija do 1919, a prepuštena je Italiji nakon završetka Prvog svetskog rata.
Usledila je brutalna politika asimilacije i italijanizacije koju je od 1920-ih provodio fašistički režim podstičući useljavanje iz drugih italijanskih regija u Južni Tirol.
Borba militantnih govornika nemačkog za ponovno ujedinjenje s Austrijom rezultirala je nizom bombaških napada koji su kulminirali 1950-ih i 1960-ih godina.
Kurz će odustati?
Alto Adige najbogatija je italijanska pokrajina. Danas ima 500.000 stanovnika, od kojih je više od 65 odsto govori nemački, po zadnjem lingvističkom popisu koji je osnova za raspodelu javnih dužnosti.
Svi geografski nazivi moraju biti dvojezični, odnosno trojezični u ladinskim dolinama. Puno stanovnika s lakoćom prelazi s jednog jezika na drugi.
“Ne postoji anketa, ali siguran sam da u Južnom Tirolu ne postoji većina za dvojno državljanstvo”, rekao je profesor politologije Guenther Pallaver, profesor na Univerzitetu u Innsbrucku, glavnom gradu austrijskog Tirola.
Na internetskoj stranici udruženja Otvorena demokratija navodi se da je procenat Južnotirolaca koji se oseća ugodno u “duštveno-političkom suživotu” ligvističkih grupa porastao sa osam odsto 1991. na 53 odsto 2014. godine.
Pallaver smatra da će Sebastian Kurz uprkos pritisku FPOe-a na kraju odustati od tog osetljivog plana.
Kancelar, koji čeka predloge svog ad hoc povereništva, stalno napominje da se ništa neće dogoditi bez pristanka Italije.
(Agencije)
